Filia nr 9
ul. Wodeckiego 2
tel. 32 475 25 52

2023 -  rokiem PAMIĘCI BOHATERÓW i BOHATEREK  POWSTANIA w GETCIE WARSZAWSKIM w 80  rocznicę zbrojnego zrywu w getcie warszawskim

19 kwietnia 1943 roku wybuchło powstanie w getcie warszawskim. Był to zbrojny zryw  Członków Żydowskiej Organizacji Bojowej (ŻOB), któremu  dowodził Mordechaj Anielewicz.  Przeprowadził akcję na rogu ulic Niskiej i Zamenhofa, gdzie zaatakowano Niemców prowadzących Żydów na Umschlagplatz ( plac przeładunkowy -synonim śmierci), gdzie w latach 1942-1943 „spędzano” Żydów przed wywozem do obozów zagłady. Ten zbrojny zryw przeciwko akcji likwidacji getta zarządzonej przez Heinricha Himmlera, dowodzonej przez Jurgena Stroopa stał się symbolem sprzeciwu Żydów wobec Holokaustu.

Po samobójczej śmierci Mordechaja Anielewicza komendantem powstania został Marek Edelman. Gdy znalazł się w getcie warszawskim był gońcem w szpitalu i przepustka, którą otrzymał ułatwiała mu przemieszczanie się  poza mury getta i tym samym ułatwiała mu pracę w konspiracji. Tylko nieliczni wyszli  poza mury płonącego getta, udało się to m. in. Markowi Edelmanowi 9 maja 1943 roku.

Po wojnie pozostał w Polsce, osiedlił się  w Łodzi, pracował jako kardiochirurg. W 1998 roku na wniosek ówczesnego prezydenta Łodzi i prezesa Rady Ministrów Jerzego Buzka uhonorowany kawalerem Orderu Orła Białego. Na podstawie jego wspomnień powstała książka „I była miłość w getcie”

Wszystkim tym  bohaterom i bohaterkom, znanym  z imienia i nazwiska jak i tym bezimiennym złożono hołd za ich poświecenie, sprzeciw przeciwko Holokaustowi  ustanawiając rok  2023 rokiem Pamięci Bohaterów i Bohaterek  Powstania w Getcie Warszawskim, uchwałą senatu RP z 29 listopada 2022 roku.  

Od wielu lat osoby  uczestniczące w obchodach tego święta przypinają sobie papierowe żółte żonkile, upamiętniające ten zryw, których kształt układa się w pięcioramienną gwiazdę przypominającą Gwiazdę Dawida. Edelman mówił że 19 kwietnia w rocznicę zrywu w getcie otrzymywał bukiet żonkili od nieznanej kobiety. Potem sam składał je pod pomnikiem bohaterów Getta i być może z tego  względu organizatorzy 70 –tej   rocznicy powstania  uczynili ten kwiat jego symbolem, którym jest do dziś. Bo należy zaznaczyć, że żółte Gwiazdy Dawida noszono m.in. w getcie łódzkim, w warszawskim noszono opaski z biało-niebieską gwiazdą.

Zachęcamy do lektury.