Czeski astronauta / Jaroslav Kalfar ; tłum. Martyna Tomczak. - Bielsko-Biała : animi2 Wydawnictwo, 2021.

Co prawda Jaroslav Kalfar wydał  książkę w Stanach Zjednoczonych, i reprezentuje literaturę amerykańską, ale cały absurd fabuły i postać bohatera Jakuba Prohazki jednoznacznie przynależy do czeskiego wszechświata literackiego. Nieznana nauce kometa przelatuje przez Układ Słoneczny przebarwiając znane nam niebo z błękitów i granatów na dziwaczny fiolet. By zbadać tajemnicze zjawisko ludzkość wysyła prom kosmiczny – nomen omen o kojarzącej się z historią Czech nazwie Jan Hus 1. A na jego pokładzie znajduje się jeden człowiek – czeski astronauta…  Autor książki jako młody człowiek wyjechał do Stanów, w Nowym Jorku ukończył uniwersytet i zgodnie ze swymi zainteresowaniami debiut literacki poświęcił ulubionej science-fiction. Ale znajdziemy tu również zainteresowanie losem zwykłego człowieka – niczym u Kundery.

Długi płatek morza / Isabel Allende ; przeł. Anna Sawicka. - Warszawa : Wydawnictwo Marginesy, 2020.

Główni bohaterowie powieści Allende to para hiszpańskich imigrantów, uciekinierów z frankistowskiej Hiszpanii, którzy przez obozy we Francji (tak, tak – Francja miała obozy dla uchodźców!) przedostali się do Chile. Tytułowy Długi płatek morza to właśnie nowa ojczyzna bohaterów, nazwana tak przez Pablo Nerudę. Ale w 1973 w Chile dochodzi do zamachu stanu gen. Augusto Pinocheta – wielu mieszkańców, w tym imigrantów musi uciekać dalej, w przypadku Roser i Victora do Wenezueli. W powieści Isabel Allende znajdziemy oczywiście wątki autobiograficzne – to przecież córka Salvatore Allende, ale też smutny obraz zataczającej koło historii, która niczego nas nie uczy. Zapominamy o źródłach wojen i konfliktów, zrozumieniu i współczuciu, o zwykłym, ludzkim zachowaniu.

Spotkajmy się w Monako : opowieść o Grace Kelly / Hazel Gaynor, Heather Webb ; przeł. Alina Siewior-Kuś. - Warszawa : Prószyński i S-ka, 2022.

Powieść Hazel Gaynor i Heather Webb jest połączeniem lekkiej literatury obyczajowej z powieścią historyczną. Uczynienie jedną z głównych bohaterek słynnej aktorki Grace Kelly dodaje fabule realizmu, a umiejscowienie akcji w Cannes – stolicy filmu i przemysłu perfumeryjnego – smaku i czaru, tak charakterystycznego w życiu elit francuskich w połowie ubiegłego stulecia. Czyta się ją łatwo ale połączenie wątków romantycznych z wydarzeniami i postaciami historycznymi czyni książkę lekką i przyjemną, lecz nie błahą lekturą. Do tego ciekawe informacje z życia słynnej amerykańskiej aktorki, która nie tylko powalającej urodzie, ale też ciężkiej pracy zawdzięczała sukces zawodowy (Oscar za film „Dziewczyna z prowincji”) ale i życiowy – wyszła za Rainiera III, księcia Monako, stając się Księżną Grace!

Dziewczynka z poziomkami / Lisa Stromme ; przeł. Bohdan Maliborski. - Warszawa : Arkady Letra, 2021.

 Kolejna powieść łącząca w sobie pierwiastki obyczajowe i społeczne z elementami biografii znanej postaci historycznej. W istocie przybycie wybitnego malarza Edwarda Muncha staje się katalizatorem zmian zachodzących w hermetycznie zamkniętej, pozornie sielankowej i nieskomplikowanej norweskiej prowincjonalnej miejscowości. Dwie młode bohaterki Johanne i Regina zaprzyjaźniają się, ale w ich relację wkracza niespodziewanie ktoś trzeci. Obie w inny sposób fascynuje przyjezdny artysta, obie szukają w nim czegoś dla nich ważnego. Sylwetka Muncha kreślona jest ze szczegółami, jego wrażliwość emocjonalna i artystyczna wyraźnie naznaczona jest wyobcowaniem i samotnością twórcy lojalnego wyłącznie wobec tego, co tworzy.

Schron przeciwczasowy / Georgi Gospodinow ; przeł. Magdalena Pytlak. - Kraków : Wydawnistwo Literackie, 2022.

Najnowsza książka bułgarskiego pisarza Georgi Gospodinowa jest nawiązaniem do pamięci indywidualnej i zbiorowej (na przykład pamięci narodowej) i jej związków z zachowaniem tożsamości. Niezwykle ciekawy wątek fabularny : zdolny wynalazca Gaustyn, zafiksowany przeszłością, tworzy nowatorską placówkę dla osób z chorobą Alzheimera. Poszczególne pokoje zaaranżowane są w stylu epoki historycznej, którą chcieliby wybrać lokatorzy. Pacjenci mogą dzięki temu wrócić do lat dziecinnych, co ma wspomóc terapię. Pomysł osiąga niebywały sukces, powstaje całe miasteczko z budynkami i pomieszczeniami z dawnych czasów. Politycy i rządy poszczególnych krajów zafascynowane pomysłem ogłaszają referenda aby sami obywatele wybrali, w jakich czasach będą chcieli żyć. W ten absurdalny sposób przyszłością narodów stanie się ich przeszłość!

Ostatni strażnik z Ellis Island / Gaelle Josse ; przeł. Dorota Hartwich. - Wrocław : Wydawnictwo Format, 2021.

Ze względu na wojnę za naszą wschodnią granicą i napływające ciągle tłumy uchodźców, książka „Ostatni strażnik…” nagle stała się paląco aktualna. Głównym bohaterem powieści Gaelle Josse jest John Mitchell, zarządzający amerykańskim centrum imigracyjnym Ellis Island. Ośrodek, który przez długie lata każdego dnia albo przepuszczał tysiące ludzi w stronę upragnionej wolności, albo zatrzymywał ich wraz z ich nadziejami, zostaje zamknięty. Dla Mitchella to czas, w którym może dokonać swoistego rachunku sumienia. Powracają postaci utraconej żony i tajemniczej sardyńskiej imigrantki Nelli. Niełatwa o utracie bliskiej osoby, samotności, trudnych wyborach i złożonej ludzkiej naturze.