W dzisiejszych czasach coraz bardziej zaczynamy uświadamiać sobie fakt, że aktywność w życiu nie kończy się wraz odejściem na emeryturę. Starość, która jest okresem pełnej dorosłości i dojrzałości otwiera nowe horyzonty i możliwości. Można zauważyć, że w tym to czasie, kiedy już nie wiążą obowiązki rodzinne i zawodowe, człowiek odkrywa nowe zadania i wartości, chce zrealizować plany, których do tej pory nie miał możliwości spełnić.

 

Nie ulega wątpliwości, że uniwersytety trzeciego wieku pojawiły się jako odpowiedź na nowe zapotrzebowanie społeczne. Są one miejscem, gdzie seniorzy mogą czerpać przyjemność ze zdobywania wiedzy, poczucia przynależności do grupy społecznej i bycia wciąż twórczymi i aktywnymi jednostkami. Uniwersytet Trzeciego Wieku stał się sposobem na życie - można się tutaj nie tylko uczyć, ale też oddać bez reszty robieniu czegoś co daje przyjemność i satysfakcję.

Profesor Halina Szwarc założycielka pierwszego w Polsce Uniwersytetu Trzeciego Wieku mówiła, że Uniwersytety „dodają słuchaczom życia do lat". Uniwersytet Trzeciego Wieku jest instytucją kształcenia ustawicznego, której podstawowym zadaniem jest zadbanie o to, by pomóc słuchaczom utrzymać się jak najdłużej w jak najlepszej kondycji psychicznej, fizycznej, aby ludzie starsi sprostali wyzwaniom cywilizacji. Proces kształcenia ustawicznego zmierza bowiem do rozwoju osobowości, kształtowania określonych uzdolnień, zainteresowań i ogólnej sprawności umysłowej człowieka, a aktywność gwarantuje zaspokojenie wszystkich jego potrzeb, biologicznych, kulturalnych i jest warunkiem pełnienia ról społecznych.

Uniwersytet Trzeciego Wieku w Jastrzębiu- Zdroju rozpoczął swoją działalność w 2002 roku. Aktualnie na zajęcia uczęszcza 320 osób. Najmłodszy słuchacz ma 45 lat, a najstarsi powyżej 70, w większości są to kobiety (80%). Wykształcenie słuchaczy jest zróżnicowane począwszy od zawodowego poprzez średnie, aż do wyższego. Największy jest procent osób z wykształceniem średnim. W 95% to emeryci lub renciści, którzy przed przejściem na emeryturę lub rentę byli pracownikami administracyjno-biurowymi, pracownikami oświaty, służby zdrowia. Najwięcej jest jednak osób, które pracowały w górnictwie. Słuchaczami są osoby z obszaru Jastrzębia-Zdroju.

Zajęcia organizowane są w różny sposób, tak, aby każdy mógł znaleźć odpowiadające sobie zajęcie. Obowiązkowym elementem programu, łączącym słuchaczy jako społeczność, jest uczestnictwo w cotygodniowych wykładach o bardzo zróżnicowanej, dostosowanej do potrzeb i zainteresowań słuchaczy tematyce. Proponujemy więc wykłady z zakresu nauk humanistycznych jak: (psychologii, socjologii, literatury, pedagogiki, etnologii, etyki, filozofii), nauk ścisłych (fizyki, chemii, astronomii, medycyny), jak też dziedzin wybiegających poza zakres wiedzy akademickiej (spotkanie z wizażystką, mistrzem pszczelarskim, bioenergoterapeutą). Wykłady prowadzone są głównie przez pracowników naukowo-dydaktycznych Uniwersytetu Śląskiego. Organizujemy też spotkania z wybitnymi twórcami, literatami, podróżnikami. Zapraszamy również lekarzy, artystów, polityków. Gościli u nas m.in. Anna Walentynowicz i Jarosław Wałęsa.

Jednorazowo w wykładach bierze udział ponad sto osób, mamy więc dwie grupy wykładowe.

Bardzo ważnym elementem uzupełniającym wykłady są wyjazdy naukowe połączone z wykładami na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie.

Zajęcia prowadzone w formie ćwiczeń to przede wszystkim lektoraty z języków obcych. Obecnie mamy pięć grup z języka angielskiego, w tym grupy początkujące i średnio-zaawansowane. W ramach działalności UTW prowadzone są również zajęcia z informatyki- podstaw obsługi komputera. Mamy cztery grupy w tym jedną zaawansowaną. Należy tu wspomnieć iż 95% osób uczestniczących w ćwiczeniach z informatyki styczność z komputerem po raz pierwszy miała właśnie na naszych zajęciach.

Dodatkowo, umożliwiamy słuchaczom poszerzanie wiedzy poprzez korzystanie z biblioteczki naszego Uniwersytetu. Organizacja dysponuje własnym księgozbiorem, który systematycznie się powiększa i przede wszystkim obejmuje pozycje z zakresu psychologii, filozofii, medycyny, ziołolecznictwa, ale również beletrystyki.

Nasi studenci mają możliwość prezentowania i rozwijania talentów muzycznych, teatralnych i poetyckich w prężnie działającej sekcji chóru i grupie teatralnej. Przygotowywane przez słuchaczy programy artystyczne uświetniają spotkania okolicznościowe i integracyjne naszych seniorek i seniorów (rozpoczęcie czy zakończenie roku akademickiego, Wigilia, Dzień Kobiet, Majówka). Ponadto, nasz program edukacji kulturalnej obejmuje wyjazdy do okolicznych teatrów profesjonalnych, znajdujących się w Katowicach, Gliwicach, Chorzowie, Bielsku- Białej czy Krakowie.

Oprócz wykładów i informacji dotyczących zdrowia i promowania aktywnego trybu życia starszego pokolenia, prowadzone są zajęcia ruchowe, gimnastyka ogólnousprawniająca, w tym basen oraz ćwiczenia zdrowotne Qigong.

Istniejąca sekcja turystyczna organizuje wyjazdy krajoznawcze umożliwiające zwiedzanie miasta i okolic, a także poznawanie naszego regionu, kraju czy sąsiednich państw (Czechy, Węgry, Słowacja , Ukraina, Białoruś).

Aktywnie działający przedstawiciele samorządu i opiekunowie grup biorą udział w krajowych i międzynarodowych konferencjach i seminariach Uniwersytetów Trzeciego Wieku, na których podejmowane są nowe, ważne dzisiaj i dla przyszłości UTW tematy. Między innymi spotkania takie odbyły się w Krakowie, Warszawie, Opolu, Słupsku, Bydgoszczy, Rzeszowie, Gdańsku, Katowicach, również w Brukseli (Belgia) i Witchford niedaleko Cambridge (Wielka Brytania).

Nasi słuchacze biorą również udział w warsztatach m.in. „Seniorzy w akcji" w Jadwisinie koło Warszawy. Celem tych warsztatów było połączenie rozwijania własnych pasji i zainteresowań na rzecz innych oraz działania rozwijające współpracę międzypokoleniową.

Działalność naszego UTW wspomagana jest przez formy pracy Miejskiej Biblioteki Publicznej w Jastrzębiu-Zdroju, w której budynku odbywa się wiele regularnych zajęć naszego Uniwersytetu (m.in. lektoraty, zajęcia komputerowe). Współpraca polega między innymi na działaniach zmierzających do włączenia słuchaczy w różne dziedziny życia i działalności biblioteki - spotkania autorskie, promocje książek, wystawy, koncerty, konkursy literackie dla dorosłych oraz różne projekty. W ramach „Wakacyjnej Akademii - Uczymy się przez całe życie' proponowane są zajęcia w formie warsztatów (np. kosmetycznych, plastycznych - „Magia szkła", oraz spotkania z ciekawymi ludźmi.

Ponieważ nasi słuchacze to ludzie, którzy zakończyli już swoje życie zawodowe uczestnictwo w zajęciach jest formą kontynuacji aktywizacji życiowej, utrzymywania sprawności umysłowej i fizycznej oraz pogody ducha. Odnajdują oni radość życia w zaangażowaniu w nowe środowisko, regularnych spotkaniach i nawiązywaniu nowych przyjaźni, a akceptacja otoczenia stanowi dla nich nieocenione wsparcie psychiczne i chroni przed wykluczeniem społecznym czy poczuciem samotności.

Uniwersytet jest także miejscem, gdzie porusza się problem wolontariatu. To dla seniorów jeszcze jedna płaszczyzna, gdzie mogą poczuć się potrzebni społeczeństwu. Pomagają sobie nawzajem i uwrażliwiają się na potrzeby innych, tym samym przygotowując się do radzenia sobie z podobnymi problemami w swojej późnej starości.

Dlatego rola i znaczenie Uniwersytetu Trzeciego Wieku jest nie do przecenienia. Spełnia on ogromne zadanie społeczne wychodząc naprzeciw potrzebom starszego pokolenia oraz promując piękną ideę aktywnego trybu życia i edukacji ustawicznej.